اثار نظامی گنجوی

نظامی گنجوی شاعر و متفکر برجسته آذربایجانی سهم ویژه ای در فرهنگ جهانی داشته است. خورشیدی در عالم کلمات، آثار او را معاصرانش معجزه می دیدند. او شعر را در قیاس با پیشینیانش چنان به اوج رساند که جانشینانش آرزوی رقابت با او را نداشتند. برای آنها پیروی از الگوی او و به عنوان شاگرد او در نظر گرفته شدن یک افتخار بود. نوشتن درباره او و تفسیر آثارش به یک سنت گرامی تبدیل شد.

نظامی گنجوی در سال 1141 در شهر گنجه به دنیا آمد. از آثار او می فهمیم که او نیز در زادگاهش تحصیل کرده است. در آن زمان ها، گنجه قطعا فرصت های کافی برای آموزش معقول ارائه می کرد. از خمسه درمی یابیم که نام او الیاس، پدرش یوسف و جدش زکی مؤید بود. محققین بر این باورند که یکی از نام های پدربزرگش یک نام مستعار بوده است که نشان می دهد شاعر در خانواده ای با مقام و احترام بزرگ شده است. خود شاعر در آثارش تنها از تخلص نظامی استفاده کرده است. در لغت به معنای دلواپس واژه های سنجیده، شعر و به عبارتی شاعر است.

بهترین اشعار نظامی گنجوی

نظامی به یاد عمویی به نام خواجه عمر افتاد که مرگش برای او ضایعه بزرگی بود. او عشق به عمویش را در شخصیت سلیم امیری در شعر لیلی و مجنون مجسم کرد . «خواجه» که بعداً با «آقا» جایگزین شد، اغلب برای خطاب به وزیران، بازرگانان ارشد و سایر مقامات عالی رتبه استفاده می‌شد. بنابراین اعتقاد بر این است که عمو یک روشنفکر عالی رتبه بوده است، شاید رئیس مدرسه ای در گنجه یا موقعیتی مشابه.

نظامی در گنجه، یکی از قدیمی ترین شهرهای آذربایجان به دنیا آمد، تمام عمرش را گذراند و درگذشت. این مورد توسط تمام منابع قدیمی و معتبر پشتیبانی می شود. در نسخه های خطی مربوط به آثار او در قرون 14 و 15 پیشنهادی مبنی بر نقل مکان نظامی به شهر وجود ندارد . اما در نسخه‌هایی از «ایگبالنامه» او مربوط به قرن شانزدهم به بعد، رباعی دیگری در قسمتی وجود دارد که شاعر گنجه را ذکر می‌کند:

نظامی گنجوی شعر

روستای تا در تفرش در استان قم در ایران (اکنون در استان مرکزی) قرار داشت. قهستان نام تاریخی و جغرافیایی ناحیه وسیعی در شمال شرقی استان قم است. وحید دستگردی از کارشناسان برجسته میراث نظامی بود و آثار این شاعر را در هفت جلد با حاشیه منتشر کرد. دستگردی معتقد بود آیه فوق الحاقی نامناسب است. اگرچه او مدعی بود نظامی از عراق العجم آمده است، اما ایده پیشنهادی رباعی را نپذیرفت. دلیل اینکه دستگردی نظامی را عراقی دانسته، مداحی مکرر شاعر از عراق و آرزوی سفر به آنجاست. اما شاعر خاقانی نیز بارها عراق را تجلیل کرده و اظهار تمایل به زیارت کرده است، اما معروف است که اهل شیروان بوده است.

نظامی در هنگام نوشتن آرزوی خود برای رفتن به عراق از ذکر گنجه به عنوان وطن خود به اشکال مختلف غافل نشد. و او، “گوهری تا زمانی که معدن را ترک نکند ارزشی ندارد”، بر منشأ او به عنوان یک بومی گنجه تاکید می کند. متأسفانه تعدادی از تفاسیر نوشته شده پس از قرن شانزدهم حاکی از آن است که پدربزرگ یا پدر نظامی اهل روستای ایرانی تا در تفرش در استان قم بوده است.